Er was eens, heel lang geleden, een echtpaar dat leefde eenvoudig maar gelukkig aan de rand van het dorp. Op een dag kwamen twee landlopers in het dorp. Waar ze ook aanklopten, ze waren nergens welkom. Tot ze bij Philemon en Baucis aankwamen. Het echtpaar ontving de twee vreemdelingen als gasten en gaven hen te eten en te drinken. Ze maakten zelfs aanstalten om hun enige gans te slachten voor de twee hongerige reizigers.
Om het leven van de gans te redden onthulden de twee gasten hun ware identiteit: het bleken de goden Zeus en Hermes te zijn. Zij hadden het dorp aangedaan om de goedheid van de mensen op de proef te stellen. Philemon en Baucis waren als enigen geslaagd. Als beloning mochten zij een wens doen. Zij wensten voor altijd samen te blijven.
Nog jaren leefden zij daarna in het dorp. Tot zij op een mooie zomeravond op de heuvel aan het wandelen waren. Plots zag Philemon bij zijn vrouw takken groeien. Baucis zag hetzelfde bij Philemon. Als laatste zeiden zij elkaars naam en groeiden uit tot twee machtige bomen, met de takken verstrengeld. Op die heuvel staan zij nu voor altijd bij elkaar.
Philemon
Op 12 mei 2006 wordt onze zoon Philemon geboren. Een half jaar eerder zijn Philbert en ik op zoek naar een naam voor ons aanstaande kindje. Het moest iets met Philippus zijn, vernoemd naar zijn vader, opa, overgroot-opa en verder in de vader-lijn. Allemaal Philippussen. Onderweg naar ons huis in Woerden hoorden we Filemon op de radio. Dat is een mooie naam! Maar dan wel met Ph. Door een lieve vriendin lieten we een kaartje ontwerpen, naar het verhaal van de gastvrijheid van Philemon en Baucis. Philemon betekent nog veel meer, het is hij die houdt van, hij die liefheeft en nog specifieker: φίλημα (philema) hij die kust. Iemand die houdt van mensen en gezelligheid. Philemon is nu 15 en het liefst is hij samen met zijn neefjes of in een huis vol visite.
Gastvrijheid
Het Engelse hospitality is afgeleid van het Latijnse hospes, wat ‘gastheer’, ‘gast’ of ‘vreemdeling’ betekent. Hospes wordt gevormd uit hostis, wat ‘vreemdeling’ of ‘vijand’ betekent (de laatste is waar termen als ‘vijandig’ vandaan komen). In oude culturen betekende gastvrijheid het verwelkomen van de vreemdeling en het aanbieden van voedsel, onderdak en veiligheid.
Philemon en Baucis is het verhaal van gastvrijheid. De gastvrijheid van de horeca wordt nu in 2021 ernstig op de proef gesteld. Geplaagd door allerlei maatregelen worden ze gedwongen om niet meer voor iedereen even gastvrij te zijn. Er worden zelfs Mystery Guests ingezet om te kijken of een horecaondernemer zich wel aan de regels houdt en dus niet té gastvrij is. Het omgekeerde van de Mystery Guests Zeus en Hermes die komen spieken wie er werkelijk gastvrij is. Wikipedia zegt: Gastvrijheid is de relatie tussen een gast en een gastheer, waarbij de gastheer de gast met enige goede wil ontvangt, inclusief de ontvangst en het vermaak van gasten, bezoekers of vreemden. Louis, chevalier de Jaucourt beschrijft gastvrijheid in de Encyclopédie als de deugd van een grote ziel die zorgt voor het hele universum via de banden van de mensheid.
Schaduwwerk, Jung en Philemon
Waarschijnlijk omdat ik regelmatig zoek en schrijf met de zoekterm schaduwwerk, kom ik regelmatig reclames tegen van workshops of boeken van Carl Gustav Jung. In de week dat ik besluit een boek te gaan schrijven verschijnt deze afbeelding in mijn tijdlijn op Facebook:
Nieuwsgierig naar de reden waarom de naam van mijn zoon naast de naam van Jung staat klik ik op de link. Daar kom ik op het Philemon Foundation. Philemon blijkt de naam te zijn van een figuur die in 1913 aan Jung verscheen in een droom. Jung zag een zeeblauwe lucht bedekt met bruine kluiten aarde die uit elkaar leken te vallen. Uit het niets zag hij een oude man met ijsvogelvleugels en de horens van een stier door de lucht vliegen, met een bos sleutels. Na de droom schilderde Jung het beeld, omdat hij het niet begreep. Daarna speelde Philemon een belangrijke rol in Jungs fantasieën.
Voor Jung vertegenwoordigde hij superieur inzicht en fungeerde hij als een goeroe voor hem. In Memories, Dreams, Reflections vertelt Jung over meer fantasiefiguren die hij was tegengekomen. Deze fantasieën kwamen ook uit een deel van de verhalen die hij optekende in zijn nu legendarische Rode Boek. Een van de belangrijkste figuren is Philemon. De Philemon Series is de naam voor de grotendeels ongepubliceerde werken van C.G. Jung die nu met financiële steun van de Philemon Foundation tot publicatie worden gebracht.
De schaduw
Jung schreef veel over de schaduwkant van iemands persoonlijkheid, het onderbewustzijn. Wat donker is, wordt indirect gekend door middel van projectie. Dat wil zeggen, men ontdekt zijn donkere kant als iets dat aan anderen toebehoort: vrienden, familieleden, fictieve personages, enz. Daarom wordt de ontmoeting met de persoonlijke schaduw als een morele inspanning beschouwd. De moeilijkheid om de schaduw te integreren is enorm, als we alleen deze krachtige figuur onder ogen moeten zien.
De schaduw is een moreel probleem dat de hele ego-persoonlijkheid uitdaagt, want niemand kan zich bewust worden van de schaduw zonder aanzienlijke morele inspanning. Om je ervan bewust te worden, moet je de duistere aspecten van de persoonlijkheid als aanwezig en echt erkennen. Deze handeling is de essentiële voorwaarde voor elke vorm van zelfkennis, en daarom. stuit in de regel op veel weerstand. Zelfkennis als psychotherapeutische maatregel vereist vaak veel nauwgezet werk dat zich over een lange periode uitstrekt. (Uit Aion: Phenomenology of the Self gepubliceerd in The Portable Jung, onder redactie van Joseph Campbell, Penguin Books, 1976, p. 145.)
Innerlijke gastvrijheid
Schaduwwerk is een vorm van gastvrijheid naar die delen van jezelf die je ontkent. Hoe gastvrij kun jij zijn naar jouw eigen ‘vreemdelingen’? Het symbool van de ineenstrengelende boom is de innerlijke gastvrijheid, het kunnen omarmen van alles wat je bent. Dit is de innerlijke bevrijding waar iedereen zo naar op zoek is. Buiten ons zullen we hem misschien niet vinden maar wat we wel kunnen doen is ons eigen werk.